In nieuwe auto’s is vanaf 1 juli ISA verplicht: een ingrijpend waarschuwingssysteem voor te snel rijden. Dat wordt gecombineerd met een black box die informatie over de rit opslaat en rij-fouten van de bestuurder aan de politie kan doorgeven, Aldus het AD.

De Europese Unie heeft destijds geen persconferentie gegeven en zelfs een officieel persbericht bleef uit, maar op 12 november 2019 werd EU-Verordening 2019/2144 aangenomen. Die voorziet in een wettelijk verplichte intelligente snelheidsassistent (ISA) voor nieuwe auto’s. Deze rijhulp kan naar schatting tot 25.000 dodelijke verkeersslachtoffers en zo’n 140.000 ernstig gewonden per jaar voorkomen.

De ISA moet automobilisten met zachte hand dwingen zich aan de maximumsnelheid te houden. Vanaf 6 juli dit jaar moet elke nieuw ontwikkelde auto voorzien zijn van dit waarschuwingssysteem. En vanaf 7 juli 2024, dus over iets meer dan twee jaar, moeten zelfs alle nieuw verkochte voertuigen een ISA aan boord hebben.

Het waarschuwingssysteem wordt gecombineerd met een black box waarin tal van andere rijgegevens worden opgeslagen. Autoriteiten, zoals politie en justitie, kunnen deze data opvragen, maar dat gebeurt alleen als zij daar een concrete aanleiding voor hebben, zoals onderzoek na een ernstig ongeval. Daarnaast worden de gegevens door de autofabrikant geanonimiseerd gebruikt voor analyses over bijvoorbeeld verkeersgedrag. Vraag is wel of die anonimiteit te allen tijde gewaarborgd blijft: ook verzekeraars zullen maar al te graag over de informatie willen beschikken.

Trillend pedaal

Het waarschuwingssysteem wordt ingevoerd in personenauto’s, bussen en vrachtwagens en moet zeven jaar lang gratis worden aangeboden. Auto’s worden er dus voorlopig niet duurder door. ISA werkt samen met bestaande hulpsystemen zoals verkeersbordherkenning, cruisecontrol, snelheidsbegrenzer en het navigatiesysteem. Het kan de snelheidslimieten herkennen met behulp van camerabeelden van verkeersborden en de digitale kaarten van het navigatiesysteem. Ook geofencing is een optie: de auto herkent waar hij rijdt en weet op basis van de locatie welke limiet daar geldt.

Wanneer het een overschrijding van de maximumsnelheid detecteert, stelt het systeem de bestuurder daarvan op de hoogte. Dat kan bijvoorbeeld met een knipperende waarschuwing in het instrumentarium of head-up display en met een waarschuwingstoon. Maar ook een trillend gaspedaal kan als voelbare waarschuwing worden toegevoegd.

De verordening staat zelfs toe dat het ISA-systeem uitsluitend werkt met een trillend gaspedaal, gevolgd door een verhoging van de tegendruk van het pedaal. De bestuurder moet het pedaal dan harder indrukken om de gewenste, hogere snelheid te bereiken. Het blijft om veiligheidsredenen dus altijd mogelijk om te versnellen met het systeem, bijvoorbeeld om een botsing te vermijden.

Overigens is een belangrijke wijziging ten opzichte van de eerste plannen dat het systeem ook volledig kan worden uitgeschakeld. Maar dat kan alleen voor de duur van één rit. Start je de auto opnieuw op, dan is het automatisch weer actief.

‘Borden zijn slecht leesbaar’

Over de invoering van het systeem zijn de meningen al jaren flink verdeeld. De Acea, de overkoepelende organisatie van autofabrikanten, lobbyt al sinds 2018 tegen de ISA. Die ziet een groot risico in verkeersborden die de ISA niet goed herkent, bijvoorbeeld doordat ze slecht afleesbaar zijn. Daardoor kan het systeem de plank misslaan, wat bij de bestuurders tot veel irritatie kan leiden. De EU spreekt zelf over een foutmarge van vijf procent als het gaat om bijvoorbeeld de ‘leesbaarheid’ van de verkeersborden.

Verder vreest de Acea dat de Europese overheid bij een volgende stap zal besluiten dat het systeem helemaal niet meer uitschakelbaar is. Dat zou de Internationale Federatie van Voetgangers prima vinden. Die betreurt dat de technische commissie heeft ‘toegegeven aan het massale lobbywerk van de autofabrikanten’. Andere internationale verkeersveiligheidsorganisaties vinden ook dat ISA niet ver genoeg gaat.

Veilig Verkeer Nederland is blij met ISA. Volgens woordvoerder Rob Stomphorst had het systeem al veel eerder moeten worden ingevoerd. ,,Te hard het gas intrappen is al sinds de oprichting van Veilig Verkeer Nederland de grootste boosdoener als het gaat om verkeersveiligheid. Die snelheid is steeds verder omhoog gegaan. Als we fietsen of lopen kunnen we dat goed overzien, maar bij de snelheid van e-bikes gaat het al veel vaker mis. Bij autosnelheden is het helemaal moeilijk inschatten wat veilig is. Daarom is het goed dat er techniek komt die automobilisten ondersteunt. Niet alleen om notoire hardrijders in te perken, maar ook om te voorkomen dat je bijvoorbeeld een verkeersbord mist dat waarschuwt voor een gevaarlijke bocht. Een goede zaak dus.’’

‘Niet erg aantrekkelijk’

De Vereniging Zakelijke Rijders denkt dat de achterban niet staat te springen als het gaat om een verdere inperking van hun vrijheid. ,,We vinden verkeersveiligheid erg belangrijk en de ervaring leert dat Adas-systemen (Advanced Driver Assistance Systems, red.) daaraan bijdragen’’, zegt directeur Mariska Hustings. ,,Aan de andere kant klinkt de intelligente snelheidsbegrenzer klinkt niet erg aantrekkelijk als je regelmatig zakelijke kilometers maakt. Maar het overal beschikbaar hebben van de maximale snelheid in de geüpdatete kaarten is zeer positief. Dat je het systeem kunt overrulen met het gaspedaal en uit kunt zetten biedt bovendien perspectief. En, zoals we geleerd hebben met andere Adas-systemen, zal de bestuurder altijd moeten wennen aan een nieuwe systeem.’’

Big Brother

Overigens is Big Brother allang in de auto gearriveerd. Hoewel veel automobilisten het niet beseffen, kijkt de overheid tegenwoordig mee in hun auto. Nieuwe auto’s zijn namelijk sinds enige tijd voorzien van een installatie die verbruiksgegevens opslaat, om die vervolgens naar de Europese Unie te sturen. Dat kan niet alleen door de data in de garage uit te lezen, maar gebeurt via de online verbinding van de auto ook rechtstreeks.

Met dit systeem wil de EU onder meer nieuwe gevallen van sjoemelsoftware opsporen. De technologie heet ‘On Board Fuel Consumption Monitoring’ en slaat gegevens op als brandstofverbruik, afgelegde afstand en rijsnelheid. Alle nieuwe auto’s hebben vanaf 1 februari dit systeem verplicht aan boord. Het Duitse opinieblad Focus waarschuwde er onlangs al voor dat dit weleens een eerste aanzet zou kunnen vormen voor een nieuwe vorm van mobiliteitsbelasting, waarbij automobilisten straks per uitgestoten gram CO2 belasting gaan betalen.

Resultaten onderzoek
We hebben het de mensen via een poll op Opiniemeters gevraagd. Hieruit is gebleken dat 61 procent het eens is met de stelling: “Een snelheidsbegrenzer in nieuwe auto's is een goede toevoeging”. 26 procent is niet eens met de stelling en 13 procent heeft er geen mening over. 

Aan deze Opiniemeters poll deden 6.539 deelnemers mee.