Het plaatsen van windmolens speelt een prominente rol in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Waar moeten ze komen te staan? Wat zijn de gezondheidsrisico's? Wie heeft uiteindelijk het laatste woord? Aldus Nu.nl.
In het voorjaar van 2021 leek de kogel door de kerk. De Amsterdamse gemeenteraad stemde in met de plaatsing van zeventien extra windmolens aan de randen van de stad.
Maar sindsdien zijn er alleen maar vragen en onzekerheden bijgekomen. Er is onenigheid over waar de windmolens moeten komen te staan en welke gezondheidseffecten er zijn voor omwonenden en de natuur.
Tegelijkertijd ligt er vanuit Den Haag een duidelijke opgave: in 2050 moet Nederland energieneutraal zijn, mede door windmolens op land.
Welke rol spelen gemeenten hierin en in hoeverre kan de landelijke politiek ingrijpen?
Windmolen mag 'no way' ten koste gaan van gezondheid
Dat laatste is in ieder geval geen optie voor D66-raadslid Bart Vink. "Amsterdammers laten zich niet snel zeggen wat ze moeten doen."
Sowieso vindt hij het opleggen van maatregelen vanuit de Rijksoverheid een slecht idee. "Als je wil dat mensen geen vertrouwen meer hebben in de overheid door ze het gevoel te geven dat er óver hen wordt gesproken in plaats van mét hen, dan moet je dat doen."
D66 zat de afgelopen vier jaar in het Amsterdamse college. Vanuit het kabinet kwam de opdracht om windmolens te plaatsen om de klimaatdoelen te halen. "Daar zijn wij mee aan de slag gegaan", zegt Vink.
Dat mag alleen niet ten kosten gaan van de gezondheid van mens en dier. Vink: "Dan zeggen wij: no way."
Voor nu lijkt het erop dat ongeveer de helft van de windmolens in het havengebied ten noorden van de stad komen. Andere plekken zijn voor D66 ook nog opties.
'Zijn ons eigen gedoe aan het regisseren'
Dat geldt niet voor de VVD, laat gemeenteraadslid Stijn Nijssen weten. "Door de storm van protesten, de verstoorde nachtrust vanwege de trillingen, de slagschaduw en de risico's voor de vogeltrek willen wij alleen nog extra windmolens in het havengebied."
De overige duurzame energie om het klimaatdoel te halen wil de VVD uit zonnepanelen halen. "Als wij in het college komen, dan komen er alleen grote windmolens in het havengebied", aldus Nijssen.
Er wordt momenteel onderzocht welke effecten het plaatsen van windmolens precies heeft op de volksgezondheid en de natuur. Daarbij wordt er in Den Haag nagedacht over een verplichte afstandsnorm tussen windmolens en de bewoonde wereld.
Kortom, echt efficiënt wordt er volgens Nijssen nog niet gewerkt. "We zijn nu een beetje ons eigen gedoe aan het regisseren. De VVD wil doorpakken en op basis van gezonde normen kijken wat wel en niet kan."
Hoogleraar: Laat provincies windmolens plaatsen
Douwe Jan Elzinga, hoogleraar Staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, vindt het überhaupt geen goed idee dat gemeenteraden over de plaatsing van met name grote windmolens beslissen. "Dat zouden bij uitstek de provincies moeten doen. Daar zit veel kennis en expertise."
Elzinga vindt het een typisch voorbeeld van "provincie bashen" dat deze decentrale overheden nauwelijks worden betrokken bij het behalen van de klimaatdoelen. Vooral kleinere gemeenten zouden hier niet de kennis voor in huis hebben.
"Maak per provincie een zorgvuldig plan van hoeveel en waar de windmolens moeten komen te staan. Ga vervolgens met de gemeenten en de bevolking aan de slag en laat de provincie het besluit nemen", aldus de hoogleraar.
Als het proces dan toch spaak loopt, moet in dit geval de minister een knoop doorhakken.
'Iets van bovenaf opleggen werkt niet'
Niet alle kleinere gemeenten zijn het daarmee eens. Neem Westerwolde, de gemeente in de provincie Groningen heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen. Het plaatsje wil in 2035 energieneutraal zijn in plaats van in 2050 wat Den Haag voorschrijft.
Maar dat doel heiligt niet de middelen, zegt Giny Luth, wethouder van de lokale partij Gemeentebelangen en lijsttrekker bij de aankomende verkiezingen. De omschakeling naar duurzame energie vindt de gemeente heel belangrijk, maar er komen wat Luth betreft geen grote windmolens.
"Wij hebben al 100 procent gedaan van wat er van ons verwacht mag worden", zegt Luth. Zij moet er niet aan denken dat de provincie of zelfs Den Haag bepaalt of, en zo ja, waar de windmolens komen. Luth: "Ik hou liever zelf de regie."
Net als in Amsterdam vinden ze in Westerwolde ook dat Den Haag op afstand moet blijven. "Iets van bovenaf opleggen werkt niet. Laten we de democratie koesteren, ook lokaal."
Resultaten onderzoek
We hebben het de mensen via een poll op Opiniemeters gevraagd. Hieruit is gebleken dat 38 procent het eens is met de stelling: ''Het plaatsen van windmolens heeft invloed op mijn stem in de gemeente”. 41 procent is niet eens met de stelling en 21 procent heeft er geen mening over.
Aan deze Opiniemeters poll deden 6.867 deelnemers mee.